Phương pháp STEAM là gì? Bí quyết giúp bé học tập và sáng tạo mọi lúc mọi nơi

Trong thời đại bùng nổ công nghệ và tri thức, phương pháp giáo dục STEAM đang nổi lên như một xu hướng tất yếu, mang đến những lợi ích to lớn cho sự phát triển toàn diện của trẻ. Vậy phương pháp STEAM là gì?

Và làm thế nào để áp dụng phương pháp này giúp bé học tập và sáng tạo mọi lúc mọi nơi? Hãy cùng BMyC khám phá ngay sau đây nhé!

I. Phương pháp STEAM là gì?

STEAM là viết tắt của Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật), Art (Nghệ thuật) và Mathematics (Toán học). Đây là phương pháp giáo dục tích hợp, kết hợp các kiến thức và kỹ năng từ 5 lĩnh vực này để giúp trẻ phát triển tư duy sáng tạo, khả năng giải quyết vấn đề, kỹ năng giao tiếp và hợp tác, v.v.

STEAM không chỉ bó hẹp trong phạm vi lớp học mà có thể được áp dụng mọi lúc mọi nơi, biến mọi hoạt động trong cuộc sống thành cơ hội học tập và sáng tạo cho trẻ. Bố mẹ có thể cùng con tham gia các hoạt động STEAM đơn giản như:

• Thí nghiệm khoa học: Trộn baking soda và giấm để tạo ra núi lửa phun trào, trồng cây trong chai nhựa, v.v.
• Sáng tạo nghệ thuật: Vẽ tranh, tô màu, làm đồ handmade, v.v.
• Xây dựng: Xếp Lego, dựng nhà bằng chăn gối, v.v.
• Lập trình: Sử dụng các ứng dụng lập trình đơn giản để tạo ra trò chơi, điều khiển robot, v.v.
• Giải toán: Chơi các trò chơi trí tuệ, giải câu đố, v.v.

>>> Xem thêm: Kỹ năng tiền học đường: Hành trang thiết yếu cho con bước vào lớp 1 

II. Lợi ích tuyệt vời của phương pháp STEAM

1. Giúp trẻ phát triển các kỹ năng sống cần thiết

Kỹ năng sống cho trẻ là một hành trình vô cùng quan trọng, góp phần định hình nhân cách và tương lai của con em chúng ta. Thông qua các hoạt động STEAM, trẻ sẽ được tiếp cận với các kiến thức khoa học, công nghệ, kỹ thuật, nghệ thuật và toán học một cách trực quan và sinh động. Quá trình khám phá, thử nghiệm và sáng tạo trong môi trường STEAM sẽ giúp trẻ phát triển những kỹ năng sống quan trọng như:

1.1. Kỹ năng quan sát

STEAM đóng vai trò quan trọng trong việc bồi dưỡng khả năng quan sát của trẻ. Nhờ tham gia các hoạt động STEAM, bé có cơ hội khám phá thế giới xung quanh một cách trực quan, ghi nhận chi tiết hình ảnh, màu sắc, chuyển động,… của sự vật, hiện tượng. Từ đó, bé hình thành thói quen quan sát tỉ mỉ, chú ý đến những điểm nhỏ, thu thập thông tin một cách chính xác.

1.2. Kỹ năng giải quyết vấn đề

Khi đối mặt với các thử thách trong các dự án STEAM, trẻ sẽ học cách phân tích tình huống, lập kế hoạch, tư duy sáng tạo và tìm kiếm giải pháp hiệu quả.

1.3. Kỹ năng tư duy phản biện

Trẻ sẽ rèn luyện khả năng đặt câu hỏi, đánh giá thông tin, phân tích dữ liệu và đưa ra lập luận logic để giải quyết vấn đề.

1.4. Kỹ năng làm việc nhóm

Các hoạt động STEAM thường đòi hỏi sự hợp tác và phối hợp giữa các thành viên trong nhóm. Qua đó, trẻ sẽ học cách giao tiếp hiệu quả, lắng nghe ý kiến, chia sẻ trách nhiệm và cùng nhau đạt được mục tiêu chung.

1.5. Kỹ năng giao tiếp

Trẻ sẽ học cách trình bày ý tưởng, thuyết trình kết quả và chia sẻ suy nghĩ của mình với người khác một cách rõ ràng và hiệu quả.

1.6. Kỹ năng tự tin

Khi hoàn thành thành công các dự án STEAM, trẻ sẽ cảm thấy tự tin vào bản thân, khả năng của mình và sẵn sàng đương đầu với những thử thách mới.

2. Phương pháp STEAM giúp bé phát triển tư duy sáng tạo

Phương pháp STEAM khuyến khích bé học tập thông qua trải nghiệm thực tế, kích thích tư duy sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề. Bé được tự do khám phá, thử nghiệm và đưa ra ý tưởng của riêng mình, từ đó phát triển tư duy độc lập, linh hoạt.

Môi trường học tập phương pháp STEAM cởi mở, không áp lực, giúp bé thoải mái tiếp thu kiến thức và sáng tạo ra những cách học tập mới. Nhờ vậy, bé sẽ phát triển tư duy logic, khả năng tư duy phản biện và kỹ năng giao tiếp hiệu quả.

3. Kích thích trí tò mò và niềm đam mê học tập

STEAM mang đến cho trẻ em môi trường học tập vui vẻ, thú vị, khơi dậy trí tò mò và niềm đam mê học tập. Trẻ được học thông qua trải nghiệm thực tế, từ đó hiểu rõ hơn về thế giới xung quanh và có hứng thú tìm hiểu thêm kiến thức.

4. Chuẩn bị cho tương lai

Thế giới ngày càng phát triển với sự bùng nổ của khoa học công nghệ. Phương pháp giáo dục STEAM giúp trẻ em có được nền tảng kiến thức và kỹ năng cần thiết để thích nghi với những thay đổi của thời đại và sẵn sàng cho tương lai.

>>> Xem thêm: 7 bước đúng đắn giúp con gia tăng động lực học tập

III. Áp dụng phương pháp STEAM cho bé mọi lúc mọi nơi

1. Khuyến khích trẻ khám phá

Một trong những cách hiệu quả nhất để áp dụng phương pháp STEAM cho bé mọi lúc mọi nơi chính là khuyến khích trẻ khám phá thế giới xung quanh. Điều này có thể được thực hiện thông qua nhiều hoạt động đơn giản như:

• Đi dạo trong thiên nhiên: Cho bé cơ hội quan sát các loài động thực vật, tìm hiểu về các hiện tượng tự nhiên như mây, mưa, gió,… Khuyến khích bé đặt câu hỏi về những gì bé nhìn thấy và cùng bé thảo luận về câu trả lời.
• Tham quan bảo tàng: Các bảo tàng khoa học, lịch sử, nghệ thuật,… là những nơi tuyệt vời để khơi gợi trí tò mò và ham học hỏi của trẻ. Hãy cho bé tự do khám phá các hiện vật trưng bày và khuyến khích bé đặt câu hỏi về những gì bé nhìn thấy.
• Đọc sách: Sách là nguồn tri thức vô tận và có thể đưa trẻ đến với mọi nơi trên thế giới. Hãy chọn những cuốn sách phù hợp với lứa tuổi và sở thích của bé, cùng bé đọc sách và thảo luận về nội dung của sách.
• Chơi các trò chơi: Có rất nhiều trò chơi STEAM đơn giản mà bạn có thể chơi cùng bé tại nhà, chẳng hạn như: xây dựng tháp cát, xếp hình khối, tô màu,… Các trò chơi này giúp bé phát triển tư duy sáng tạo, kỹ năng giải quyết vấn đề và khả năng vận động tinh.

2. Tạo môi trường học tập sáng tạo

Phương pháp STEAM khuyến khích trẻ học tập thông qua trải nghiệm thực tế, kích thích tư duy sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề. Để áp dụng phương pháp này hiệu quả, việc tạo dựng môi trường học tập sáng tạo đóng vai trò vô cùng quan trọng.

Điều đầu tiên, bố mẹ cần cung cấp cho trẻ đầy đủ dụng cụ và vật liệu để trẻ thỏa sức sáng tạo. Đó có thể là những vật dụng đơn giản như bút màu, giấy vẽ, đất nặn, lego, hoặc những vật liệu tái chế như vỏ chai nhựa, thùng carton,… Bằng cách cho trẻ tự do khám phá và sử dụng những vật liệu này, trẻ sẽ có cơ hội phát triển trí tưởng tượng phong phú và khả năng sáng tạo độc đáo.

Bên cạnh đó, bố mẹ cũng nên dành thời gian tham gia cùng trẻ trong các hoạt động sáng tạo. Bố mẹ có thể cùng trẻ vẽ tranh, xây dựng mô hình lego, hoặc thực hiện các thí nghiệm khoa học đơn giản tại nhà. Việc tương tác trực tiếp với bố mẹ sẽ giúp trẻ cảm thấy được khích lệ và tự tin hơn trong quá trình học tập.

3. Tham gia các hoạt động STEAM

Với STEAM, việc học không còn bị gò bó trong khuôn khổ mà trở thành hành trình khám phá thế giới đầy hứng khởi và sáng tạo. Bé có thể tham gia xây dựng mô hình thu nhỏ của các công trình kiến trúc, lập trình robot đơn giản để thực hiện các hành động cơ bản, hay tự tay làm những món ăn ngon và bổ dưỡng,vv…

4. Khuyến khích trẻ đặt câu hỏi

Trẻ em vốn dĩ tò mò về thế giới xung quanh. Chúng luôn đặt ra những câu hỏi “Tại sao?”, “Như thế nào?” đầy ngộ nghĩnh. Đây chính là biểu hiện của trí tò mò, ham học hỏi – nền tảng cho sự phát triển tư duy và sáng tạo.

Hiểu được điều này, bố mẹ nên khuyến khích trẻ đặt câu hỏi trong mọi hoạt động của cuộc sống, biến mọi lúc mọi nơi thành cơ hội cho bé khám phá và học hỏi nhé

5. Làm gương cho trẻ 

Trẻ em học hỏi rất nhiều từ người lớn xung quanh, đặc biệt là từ những hành động và thái độ của bố mẹ. Do đó, để áp dụng phương pháp STEAM cho bé mọi lúc mọi nơi, điều quan trọng đầu tiên là bố mẹ cần làm gương cho trẻ.

Hãy thể hiện cho trẻ thấy niềm đam mê học hỏi và sáng tạo của bạn. Hãy dành thời gian đọc sách, khám phá khoa học, thử nghiệm các dự án mới, hay đơn giản là trò chuyện với trẻ về những điều bạn tò mò. Khi trẻ nhìn thấy bố mẹ hăng say học hỏi và sáng tạo, trẻ sẽ tự nhiên bị khơi gợi niềm hứng thú tương tự.

IV. Lưu ý khi áp dụng phương pháp STEAM cho trẻ

Phương pháp STEAM mang lại nhiều lợi ích cho sự phát triển của trẻ, tuy nhiên, để áp dụng hiệu quả, cần lưu ý một số điểm sau:

1. Lấy trẻ làm trung tâm

Áp dụng phương pháp STEAM lấy trẻ làm trung tâm sẽ giúp trẻ phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ và tinh thần. Trẻ sẽ có cơ hội khám phá thế giới xung quanh, rèn luyện kỹ năng tư duy phản biện, sáng tạo và giải quyết vấn đề. Phương pháp này cũng giúp trẻ hình thành niềm yêu thích học tập và tự tin vào bản thân.

2. Tạo môi trường học tập an toàn và hỗ trợ

Phương pháp giáo dục STEAM đề cao sự khám phá, sáng tạo và tư duy độc lập ở trẻ. Tuy nhiên, để khơi dậy tiềm năng của trẻ một cách hiệu quả, việc tạo dựng môi trường học tập an toàn và hỗ trợ là vô cùng quan trọng.

Môi trường an toàn là nơi trẻ cảm thấy thoải mái, được tôn trọng và khuyến khích bày tỏ ý kiến, thử nghiệm mà không lo sợ mắc sai lầm. Bố mẹ cần chú trọng xây dựng bầu không khí tích cực, nơi trẻ được tự do khám phá và học hỏi thông qua trải nghiệm thực tế.

Sự hỗ trợ đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy quá trình học tập của trẻ. Bố mẹ cần đồng hành cùng trẻ, sẵn sàng lắng nghe, giải đáp thắc mắc và cung cấp nguồn tài nguyên phù hợp. Việc khuyến khích trẻ hợp tác, chia sẻ ý tưởng và hỗ trợ lẫn nhau trong học tập cũng góp phần tạo nên môi trường học tập bằng phương pháp STEAM hiệu quả.

3. Lựa chọn hoạt động phù hợp với lứa tuổi và sở thích của trẻ

Hãy quan sát sở thích, điểm mạnh và độ tuổi của trẻ để lựa chọn những hoạt động STEAM phù hợp. Với trẻ nhỏ, những hoạt động đơn giản, trực quan như tô màu, xếp hình, thí nghiệm khoa học đơn giản sẽ kích thích trí tò mò và khả năng sáng tạo của trẻ. Khi trẻ lớn hơn, có thể giới thiệu những hoạt động phức tạp hơn như lập trình, thiết kế, xây dựng mô hình,…

4. Khuyến khích tư duy bằng cách đặt câu hỏi phù hợp

Thay vì cung cấp câu trả lời trực tiếp, hãy đặt ra những câu hỏi mở, khuyến khích trẻ tự do tư duy và khám phá. Ví dụ, khi trẻ đang chơi với những khối xây dựng, hãy hỏi “Con có thể xây dựng gì với những khối này? Con có thể sáng tạo ra hình dạng nào độc đáo nhất?” Thay vì giới hạn tư duy của trẻ, những câu hỏi mở sẽ mở ra vô vàn khả năng, thôi thúc trẻ sáng tạo và thể hiện bản thân.

5. Áp dụng trải nghiệm thực tế

Cho trẻ tham gia vào các hoạt động thực tế và trải nghiệm trực tiếp là phương pháp hiệu quả để kích thích tư duy sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề của trẻ. Thay vì chỉ học lý thuyết suông từ sách vở, việc cho trẻ quan sát thí nghiệm, khám phá môi trường xung quanh hay tự tay thực hiện các dự án sẽ giúp trẻ tiếp thu kiến thức một cách dễ dàng và hứng thú hơn.

Lời kết: 

Với những chia sẻ chi tiết về bản chất của STEAM, hy vọng các bậc phụ huynh sẽ có cái nhìn sâu sắc hơn về phương pháp giáo dục này. Từ đó, có thể tự tin lựa chọn phương pháp phù hợp nhất cho con em mình, tạo điều kiện cho các em phát triển toàn diện cả về tư duy và thể chất.